فشار خون بالا یکی از بیماریهایی است که در اغلب اوقات بدون نشانه است و یا فرد بیمار تنهای یکی از علائم این عارضه را دارد. در اغلب اوقات بیمار فشار خون بالا و حالت تهوع را همزمان تجربه میکند. فشار شریانی بالا (هایپرتنشن) به دیوارة رگهای قسمتهای مختلف بدن مانند معده فشار وارد میکند و منجر به تهوع و استفراغ میگردد. بر اساس آنچه گفته شد فشار خون بالا و حالت استفراغ با هم ارتباط دارند و این علائم هشداری برای هایپرتنشن ست که فرد بیمار باید تحت نظر و مراقبت دکتر متخصص فشار خون قرار بگیرد.
فشار خون بالا و حالت تهوع ارتباط تنگاتنگی دارند و این عارضه پُر خطر میتواند بر دیگر اندامهای بدن تاثیر منفی داشته باشد. برخی از مهمترین اثرات منفی این بیماری به این شرح است: هیپرتانسیون میتواند بر سیستم جریان خون بدن تاثیر گذاشته و با آسیبزدن به رگها و شریانهای خونی مانع انتقال صحیح خون و اکسیژن به سایر اندامها گردد و منجر به آسیب مغزی و سکته مغزی میشود.
با افزایش فشار شریانی کلسترول بد به دیوارة شریانها میچسبد و باگذشت زمان میزان این کلسترول بالا میرود و منجر به تنگ شدن شریانها و کاهش انتقال خون در رگها میشود. نتیجه تجمع رسوبات در دیوارة رگها سفتشدن رگها و سختشدن عبور خون از آنها میباشد. با انسداد شریانها، خون بهخوبی نمیتواند حرکت کند و موجب ضربان قلب نامنظم، احساس درد در قفسه سینه و یا حمله قلبی میشود.
از دیگر اثرات منفی هیپرتانسیون آسیب به شریانها و ایجاد آنوریسم (برآمدگی رگها) میباشد. در این حالت برآمدگیها بهمرور بزرگ میشوند و عموماً بدون درد هستند. اگر برآمدگی در یکی از شریانهای اصلی ایجاد و پاره شود، میتواند به مرگ منجر شود. یکی دیگر از اثرات مخرب هیپرتانسیون خطر حمله قلبی و نارسایی قلبی است.
کاهش جریان خون به مغز ناشی از هیپرتانسیون موجب بروز مشکلاتی در حافظه و ذهن میشود. در این شرایط شاهد عدم تمرکز حین صحبتکردن، عدم بهخاطر سپردن وقایع و عدم درکی برخی موضوعات در بیمار هستیم. هیپرتانسیون میتواند قسمتهای مختلف چشم شامل شبکیه، مشیمیه و عصب بینایی را درگیر کند و موجب آسیبدیدن قسمتهای مختلف چشم گردد.
یکی دیگر از اثرات منفی هیپرتانسیون افزایش مقدار کلسیم بدن است که موجب ریزش استخوان و پوکیاستخوان میشود. زیرا افزایش فشار شریانی مانع دفع طبیعی کلسیم اضافی بدن از طریق ادرار میشود. زنانی که در دوران یائسگی هستند و یا از این فاز رد شدهاند بهشدت در معرض آسیب هستند.
هیپرتانسیون علاوه بر قلب و مغز به کلیههای دستگاه تنفسی و سیستم گوارش نیز آسیب میزند و همانطور که اشاره شد فشار خون بالا و حالت استفراغ ارتباط تنگاتنگی دارند. بهعلاوه ممکن است براثر انسداد شریانهای انتقال خون به ریه فرد دچار آمبولی شود. خواب ناآرام و آپنه خواب یک اختلال خواب ناشی از هیپرتانسیون است که موجب خوروپف در خواب، اختلال در تنفس و افزایش تمایل به خوابیدن میشود.
این افراد عموماً هنگام بیدارشدن دچار ضعف و خستگی هستند. اختلال در سیستم تناسلی یکی دیگر از نتایج منفی هیپرتانسیون میباشد. اندامهای جنسی هنگام برانگیختگی به جریان خون بیشتر نیاز دارند. درحالیکه براثر هیپرتانسیون رنگهای خونی منتهی به آلت تناسلی مسدود میشوند که ممکن است عملکرد جنسی را مشکل همراه کند.
از نظر متخصصان بالارفتن فشار شریانی یک مشکل عمومی در ارتباط با سلامتی است که سالانه میلیونها نفر در سراسر دنیا را درگیر میکند. بر اساس نتایج تحقیقات متخصصان، تقریباً سی درصد جمعیت مبتلا به پُرفشاری هستند و تعداد افراد درگیر با این بیماری در رده سنی ۵۰ سال به بالا بیش از پنجاهدرصد است.
چنانچه بیماری پُرفشاری بهدرستی مدیریت نشود میتواند آسیب جدی به اندامهای مختلف بدن از جمله قلب، مغز، کلیهها و چشمها برساند. هیپرتانسیون اصلیترین دلیل نارسایی قلبی و سکته مغزی و دومین دلیل اصلی بیماریهای مربوط به کلیه میباشد. همچنین دلیل مخفی بعضی از نابیناییهای مزمن، هیپرتانسیون است.
بد نیست بدانید هیپرتانسیون علت پانزده درصد فوتها در کل دنیا است. لازم به ذکر است افرادی که سابقه خانوادگی پرفشاری دارند، زنان باردار، افرادی که رژیم غذایی ناسالم و پرنمک دارند ممکن است بیشتر از سایر جوانان هایپرتنشن را تجربه کنند.
خوشبختانه یکی از فاکتورهای اصلی و قابلتغییر در ابتلا به بیماری هایپرتنشن ، سبک و شیوه زندگی است. عموماً پزشکان درمان دارویی را زمانی تجویز میکنند که این عارضه با روشهای دیگر قابلکنترل نیست. تا به امروز اغلب درمانهای غیردارویی به کاهش مصرف نمک منحصر بودند تا مانع جذب سدیم به مایعات بدن شوند. اما خودداری از مصرف نمک تنها راه کنترل این بیماری نیست.
زیرا اخیراً برخی شواهد علمی حاکی از آن است که در همة افراد تنش و فشار رگها با مصرف نمک بالا نمیرود و میتواند دلایل دیگری داشته باشد. برای نمونه پژوهشی در سال ۲۰۱۲ نشان داد که استفاده از سدیم تنها در افرادی که سابقه آسیب عروقی دارند موجب بالارفتن فشار شریانی شده بود. مطالعه دیگر در سال ۲۰۱۳ بیان کرد که سوپ مخصوص اسپانیایی "گاسپاچو" با وجودداشتن نمک بالا، با تنش عروق ارتباط عکس دارد.
نتایج برخی دیگر از تحقیقات عنوان میکند که نمک تنها روی کسانی مؤثر است که مبتلا به حساسیت فشارخون به نمک هستند. اما ازآنجاییکه هنوز نتایج دقیق و قطعی در ارتباط با هایپرتنشن و مصرف نمک در دست نیست، توصیه میشود در مصرف این عنصر دقت داشته و زیادهروی نکنید. با مصرف بیشتر پتاسیم و کلسیم و منیزیم میتوان فشارخون را کنترل کرد.
زیرا پتاسیم به دفع مقدار بیشتری سدیم از ادرار کمک میکند و مقاومت محیط بدن را ارتقا میدهد و کلسیم نیز با مهارکردن فاکتور انقباضی پاراتیروئید به کنترل و تنظیم پُرفشاری کمک میکند.
مصرف روزانه ۲۵ تا ۴۵ فیبر به دلیل کاهش مقاومت رگها، بهبود ورود و خروج خون از قلب، کند کردن فعالیت آنزیم ACE کاهش محبوس شدن املاح انقباض رگها نقش مؤثری در کاهش فشار شریانی دارند و به دلیل اینکه منبع غنی از آنتیاکسیدانها است، میتواند به کنترل این بیماری کمک کند. کمبود ویتامین کا و دی در بدن میتواند دلیل بر افزایش فشارخون باشد.
زیرا ویتامین K و D در تنظیم پروتئین مهارکننده کلسیفیکاسیون عروق مؤثرند. مقدار این پروتئین به کمک ویتامین دی افزایش و به کمک ویتامین کا فعال میشود. استفاده کمتر از کربوهیدراتهایی که شاخص گلیسمی بالایی دارند، میتواند به کاهش هایپرتنشن کمک کند. زیرا گلوکز اضافی در خون چسبندگی خون را بالا میبرد، به همین دلیل افراد مبتلا به دیابت شیرین همزمان هایپرتنشن هم دارند. پرهیز از مصرف اسیدهای چرب ترانس و چربیهای اشباع عامل مؤثر در کنترل و مدیریت فشارخون است.
زیرا با این کار از تجمع کلسترول در رگها جلوگیری میکنید. با مصرف آب کافی در طول روز بهخوبی میتوانید فشارخونتان را کنترل کنید؛ زیرا با هیدراته نگهداشتن بدن، خون تصفیه شده و از میزان چسبندگی آن کاسته میشود. همچنین با انجام فعالیتهای هوازی، خواب کافی، کنترل استرس، پرهیز از مصرف الکل، ترک دخانیات و سیگار و یک برنامه غذایی سالم که شامل سبزیهای تازه ، میوهها، آجیلها و ماهی بهخوبی میتوانید این بیماری مزمن و خاموش را کنترل کنید.
با مصرف غذاهای سالم و برنامه غذایی اصولی میتوانید فشار خون بالا و حالت استفراغ را کاهش داده و زندگی راحتتری داشته باشید. مرکبات مانند لیموترش، پرتقال، نارنگی و گریپفروت از دسته میوههایی هستند که نقش مؤثری در کاهش فشار شریانی و افزایش سلامت قلب و عروق دارند. با مصرف روزانه اندکی آبلیمو میتوانید هایپرتنشن را پایین بیاورید.
همچنین میتوانید نوشیدن آبپرتقال و آب گریپفروت را هم در رژیم کاهش فشارتان قرار دهید. فقط توجه داشته باشید که گریپفروت را با مشورت پزشک خون استفاده کنید، زیرا با برخی از داروهای فشار تداخل دارد. ماهیهای چرب مثل سالمون منبعی سرشار از امگا ۳ هستند که بسیار برای سلامت قلب مفید است. این چربی با کاهش التهاب و سطح ماده منقبضکننده رگهای خونی به پایین آوردن فشارخون کمک میکند.
یکی دیگر از مواد غذایی مغذی برای کاهش فشار شریانی تخمهکدو میباشد. این دانه منبعی غنی از منیزیم، پتاسیم و آرژنین بوده و منجر به کاهش فشار میشود. همچنین با مصرف روزانه سه گرم روغن دانه کدو میتوانید در درازمدت به میزان زیادی فشار شریانیتان را کم کنید.
لوبیا و عدس نیز حاوی مقدار زیادی فیبر، منیزیم و پتاسیم هستند که نهتنها این بیماری را کاهش میدهند، بلکه از بروز این بیماری جلوگیری میکنند. با مصرف انواع توت، پسته، هویج، کرفس، گوجهفرنگی، موز، کلمبروکلی، ماست یونانی و اسفناج نیز میتوانید به کاهش فشار خون خود کمک کنید.
براثر فشارخون بالا، شریانها کوچک و مسدود شده و منجر به بزرگشدن بطن چپ که مسئول بخشی از پمپاژ خون در بدن است، میشوند. در این حالت قلب باید بهسختی فعالیت کند که خطر ابتلا به حملی قلبی در فرد دوچندان میشود. حال زمانی که قلب به دلیل هایپرتنشن ، سختتر کارکردن و یا حمله قلبی آسیبدیده یا ضعیف شده باشد و نتواند بهخوبی خون را به اندامهای بدن برساند دچار نارسایی قلبی میشود.
از جمله علائم نارسائی قلبی میتوان سخت نفسکشیدن و تنگ شدن تنفس، ورم کردن دست و پا و شکم، داشتن احساس ضعف و خستگی را نام برد. از دیگر اثرات منفی فشارخون بر قلب افزایش ضخامت قلب و بیماری عروق کرونر است.
بهراحتی با مراجعه منظم به پزشک و مصرف منظم و بهموقع داروهای تجویز شده و انجام تغییراتی در سبک زندگی روزانه میتوانید به درمان دارویی و غیردارویی فشار خون بالا و حالت تهوع بپردازید. اما بهتر است بیشتر از مصرف دارو بر تغییر استایل زندگی خود تأکید داشته و با تغییرات ساده به درمان برسید. زیرا داروهای شیمیایی تنها بدن شما را به قرص وابسته میکنند و تا آخر عمر مجبور به استفاده از آنها هستید.
درحالیکه با چند تغییرات ساده اما مستمر میتوانید به کنترل این بیماری بپردازید. راههای متعددی برای جلوگیری و درمان هایپرتنشن ارائه شدهاند، اما فراموش نکنید که برای درمان فشار شریانی بحرانی مناسب نیستند و در این شرایط باید با اورژانس تماس بگیرید. اگر تمایل دارید بدون استفاده یا حداقل میزان مصرف قرصهای شیمیایی به درمان و کنترل این بیماری بپردازید، اولین قدم یک برنامهریزی حساب شده برای تغییر سبک زندگی است.
لازم است برای کاهش وزن و کمکردن سایز کمر خود ورزش روزانه داشته و زیر نظر متخصص تغذیه یک برنامه غذایی اصولی داشته باشید. زیرا رژیم غذایی سالم اصلیترین عامل در درمان هایپرتنشن میباشد. با مصرف یک غذای مفید و کامل از میوه و سبزی، لبنیات کمچرب و انواع غلات کامل بهسادگی میتوانید شرایط را برای درمان فشارخون بالا ایجاد کنید.
از دیدگاه طب سنتی، پُرفشاری به معنای انباشتهشدن و تجمع مواد زائد در عروق میباشد و مقدار مواد مصرفی مضر وارد شده به بدن با مقدار مواد زائدی که باید از بدن خارج شوند، یکسان نیستند، در نتیجه فرد به هایپرتنشن منجر میشود. برخی دلایل مانند ژنتیک، سابقه خانوادگی و بیماریهای زمینهای در ابتلا به این بیماری اجتنابناپذیر هستند.
اما برخی عادتهای بدغذایی مثل درهم خوری و پُرخوری، استفاده از غذاهای پُرچرب، مصرف زیاد نمک و یبوست میتوانند به فشار خون بالا و حالت تهوع منجر شوند. خوشبختانه طب سنتی برای پیشگیری از این بیماری دستورات و راهحلهایی ارائه میدهد.
با کاهش و حذف غذاهای فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس، کاهش و در انتها حذف وعده ناهار، کمترین میزان استفاده از نمک و غذاهای سدیم دار، پرهیز از خوردن غذاهای پر چرب و دیرهضم، شروع خامخواری و استفاده بیشتر از سبزیها، کاهش مصرف گوشت قرمز و مصرف بیشتر گوشت سفید، خوردن روزانه میوه، پرهیز از خوردن کلهپاچه، خودداری از مصرف آب ۳۰ دقیقه پیش از غذا و ۱ الی ۲ ساعت پس از آن و استفاده از گیاهان دارویی مثل سیر، ریحان، تخم کتان، دارچین، زنجبیل، زالزالک، اسطوخودوس و دیگر گیاهان میتوانید از ابتلا به بیماری هایپرتنشن پیشگیری کنید.
با حذف مصرف زیاد روزانه چای و قهوه میتوانید از روز پُرفشاری جلوگیری کنید، زیرا کافئین زمینهساز ابتلا به بیماری هایپرتنشن است. پس سعی کنید مصرف روزانه کافئین را مدیریت کرده و آن را با نوشیدنیهای مفیدتر مانند آبمیوه طبیعی جایگزین کنید. دخانیات و مشروبات الکی متشکل از مواد شیمیایی و مضری هستند که فشارخون را افزایش میدهند، پس بهتر است در مصرف و استفاده از این موارد محتاط باشید.
یکی دیگر از راههای پیشگیری از هایپرتنشن ، کنترل و کاهش استرس و اضطراب است. زیرا دلیل این بیماری در بسیاری از افراد نهتنها ناشی از مواد غذایی نیست، بلکه با اعصاب و سطح استرس آنها ارتباط دارد. در نتیجه پیشنهاد میکنیم منظم ورزش کنید، در شروع روز یوگا و مدیتیشن داشته باشید، موسیقی گوش کنید، سفر کنید، طرز تفکر مثبت را تمرین کنید، با مشاور صحبت کنید تا بتوانید علاوه بر کاهش سطح استرس از تشدید فشارخون خود جلوگیری کنید.
با یک برنامه ورزشی منظم میتوانید علاوه بر ابتلا به فشارخون بالا از ابتلا به سایر بیماریها جلوگیری کنید. سعی کنید ۳۰ دقیقه از روزتان را به انجام فعالیتهای ورزشی مثل پیادهروی اختصاص دهید. با کاهش و کنترل وزن در حالت ایدهآل میتوانید از بروز این بیماری پیشگیری کنید. همچنین اگر مبتلا به پُرفشاری هستید با کاهش وزن میتوانید این عارضه را کنترل کنید و بهمرور داروهای فشارخون کمتری مصرف کنید.
اگر سابقه فشارخون خانوادگی دارید، بهتر است برای پیشگیری از این بیماری برای اندازهگیری فشارتان یک برنامه ماهیانه منظم داشته باشید. فراموش نکنید لازمه پیشگیری از این بیماری رعایت نکات و راههای ساده در زندگی روزمره است.
علائم و نشانههای بیماری هایپرتنشن در همة افراد مبتلا به این عارضه یکسان نیست و حتی ممکن است برخی افراد مدتها از بیماری خود بیاطلاع باشند. اما گاهی شاهد فشار خون بالا و حالت تهوع، سرگیجه، تنگی نفس، سردرد، اضطراب و بیقراری، و گُرگرفتگی هستیم. در این حالت فرد باید برای تشخیص نهایی و پیشگیری از گسترش بیماری و تبدیلشدن به فشارخون بحرانی با متخصص مشورت کند.
فراموش نکنید که ممکن است چنین علائمی در سطح جدی این بیماری بروز کنند و در نهایت منجر به سکته مغزی و حمله قلبی شوند. بنابراین توصیهها، نکات و راهحلهایی که در این مقاله بررسی کردیم را جدی بگیرید و نسبت به آنها حساس باشید تا بتوانید سلامت خود و اطرافیانتان را به نحو بهتری حفظ کنید.
:: متخصصین قلب
:: کلینیک قلب
:: متخصصین قلب
اطلاعات جامعه پزشکان این رسانه با هدف تسهیل در یافتن اعضای جامعه پزشکی ، دسترسی به اطلاعات حرفه ای آنان و اطمینان خاطر از دارا بودن مجوزهای لازم برای ارائه خدمات حرفه ای مانند پروانه طبابت و در راستای اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب جلسه علنی 1387.06.11 مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب 1393.08.21 هیئت وزیران مبنی بر انتشار اطلاعات در بردارنده حقوق و تکالیف مردم از طریق رسانه های همگانی ارائه شده است.
