آیا تا به حال در اثر سرد شدن دست‌ها و پاها یا احساس خستگی و ضعف یا سرگیجه و سبکی سر، احتمال افت فشارخون را داده اید؟ آیا می‌دانید فشار خون پایین چقدر است و اینکه شما مبتلا به چنین عارضه‌ای هستید یا خیر؟ پاسخ به این سوال‌ها بسیار مهم است؛ زیرا افت فشارخون یا کاهش فشار خون عارضه مهم است که می‌تواند بر عملکرد اعضای اصلی بدن مانند مغز، قلب و کلیه تاثیر بگذارد و حدود ۴ درصد از جمعیت جهان به آن مبتلا هستند. بنابراین عارضه‌ای مهم است که در اغلب افراد امکان مبتلا شدن به آن، وجود دارد و اگر مبتلا به فشار خون پایین در خود یا عزیزانتان هستید، حتماً با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
فشارخون نیرویی است که از طریق گردش خون بر دیواره رگ‌ها وارد میشود. فشارخون، از دو مقدار اصلی تشکیل شده است: فشار سیستولیک و دیاستولیک. فشار سیستولیک نشان دهنده حداکثر نیروی فشارخون به دیواره شریان‌ها در هنگام انقباض قلب در طول ضربان قلب است. از طرف دیگر فشار دیاستولیک بیانگر حداقل نیرویی است که قلب در فاز استراحت بین ضربان‌ها قرار دارد. محدوده طبیعی فشارخون معمولاً حدود 120/80 میلی‌متر جیوه (میلی‌متر جیوه) است که 120 میلی‌متر جیوه فشار سیستولیک و 80 میلی‌متر جیوه فشار دیاستولیک است.
با این حال، فشارخون می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله؛ فعالیت بدنی، استرس، سن و شرایط سلامت زمینه‌ای در نوسان باشد. انتخاب‌های سبک زندگی سالم؛ مانند رژیم غذایی، ورزش، سیگار کشیدن و مصرف الکل نیز می‌تواند بر سطح فشارخون تأثیر بگذارد. درک فشارخون و عوامل تعیین کننده آن برای ارتقای سلامت قلب و عروق و جلوگیری از عوارض احتمالی مرتبط با فشارخون بالا و پایین ضروری است. نظارت منظم و اتخاذ یک سبک زندگی سالم می‌تواند به حفظ فشارخون در محدوده بهینه کمک کند و از رفاه کلی حمایت کند. در ادامه مطالب بیشتر در مورد فشار خون پایین خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
فشارخون به طور معمول در دو عدد بیان میشود: فشار سیستولیک و فشار دیاستولیک. فشار سیستولیک نشان دهنده نیرویی است که خون به دیواره شریان‌ها در هنگام ضربان قلب وارد می‌کند، در حالی که فشار دیاستولیک نیرویی را منعکس می‌کند که قلب بین ضربان‌ها استراحت می‌کند. اندازه گیری استاندارد فشارخون حدود 120/80 میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) است. افت فشارخون معمولا زمانی تشخیص داده میشود که فشار سیستولیک زیر 90 میلی متر جیوه یا فشار دیاستولیک زیر 60 میلی متر جیوه باشد. با این حال، علائم و پیامدهای فشارخون پایین می‌تواند بسته به فشارخون اولیه فرد متفاوت باشد.
در حالی که فشارخون بر بخش قابل توجهی از جمعیت جهان تأثیر می‌گذارد، فشارخون پایین کمتر رایج است اما هنوز قابل توجه است. افت فشارخون در افراد با هر سنی ممکن است رخ دهد، اما در بین افراد مسن شیوع بیشتری دارد. آمار نشان می‌دهد که تقریباً 4٪ از جمعیت عمومی ممکن است علائم مربوط به فشارخون پایین را تجربه کنند. با این حال، تعداد واقعی موارد ممکن است بیشتر باشد، زیرا افت فشارخون خفیف اغلب به دلیل علائم کمتر تشخیص داده نمی‌شود.
افت فشارخون ارتواستاتیک وضعیتی است که با افت ناگهانی فشارخون در زمانی که فرد وضعیت خود را از حالت دراز کشیدن یا نشسته به ایستاده تغییر می‌دهد. علت اصلی افت فشارخون ارتواستاتیک، پاسخ ناکافی سیستم عصبی خودمختار است که به طور معمول به تنظیم فشارخون و ضربان قلب کمک می‌کند. هنگامی‌که فرد می‌ایستد، نیروی جاذبه باعث تجمع خون در اندام تحتانی میشود. در یک فرد سالم، سیستم عصبی خودمختار با انقباض عروق خونی و افزایش ضربان قلب برای حفظ جریان خون کافی به مغز و جلوگیری از کاهش قابل توجه فشارخون، این را جبران می‌کند.
با این حال، در افراد مبتلا به هیپوتانسیون ارتواستاتیک، این پاسخ جبرانی مختل میشود، که منجر به کاهش ناگهانی فشارخون در هنگام ایستادن میشود. عوامل متعددی از جمله کم آبی بدن، داروها، اختلالات سیستم عصبی و برخی شرایط پزشکی می‌توانند در ایجاد این وضعیت نقش داشته باشند. مدیریت افت فشارخون ارتواستاتیک معمولاً شامل تغییراتی در شیوه زندگی است، مانند افزایش مصرف مایعات و اجتناب از تغییرات ناگهانی در موقعیت و همچنین درمان هر گونه علت زمینه‌ای یا تنظیم داروها تحت نظارت پزشکی.
در حالی که NMH خود معمولاً تهدید کننده زندگی نیست، دوره‌های مکرر فشار خون پایین و غش می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. گزینه‌های درمانی برای NMH شامل اصلاح شیوه زندگی مانند هیدراته ماندن خوب، اجتناب از محرک‌ها و ترکیب ورزش منظم است. در برخی موارد، داروها و سایر روش‌های درمانی ممکن است برای مدیریت علائم و بهبود تنظیم فشارخون تجویز شوند. برای افرادی که علائم NMH را تجربه می‌کنند مهم است که به دنبال ارزیابی و راهنمایی پزشکی برای تشخیص و مدیریت مناسب باشند.
افت فشار خون ناشی از دارو به کاهش فشارخون اشاره دارد که در نتیجه مصرف برخی داروها رخ می‌دهد. برخی داروها دارای عارضه جانبی هستند که باعث گشاد شدن رگ‌های خونی میشود که منجر به کاهش مقاومت سیستمیک عروقی و متعاقبا کاهش فشارخون میشود. دسته‌های رایج داروهایی که می‌توانند باعث افت فشارخون شوند عبارتند از داروهای ضد فشار خون، دیورتیک‌ها، گشادکننده عروق و برخی از داروهای ضد افسردگی.
علاوه بر این، داروهای خاصی که برای درمان بیماری‌های قلبی یا اختلالات عصبی استفاده می‌شوند نیز ممکن است به کاهش فشارخون کمک کنند. در حالی که افت فشارخون ناشی از دارو می‌تواند برای بیماران مبتلا به فشارخون بالا یا شرایط پزشکی خاص مفید باشد، اما برای افرادی که فشارخون پایینی دارند یا افرادی که مستعد افت فشارخون ارتواستاتیک هستند می‌تواند مشکل ساز باشد. مدیریت افت فشارخون ناشی از دارو شامل نظارت دقیق بر فشارخون در طول مصرف دارو، تنظیم دوزها در صورت لزوم و رسیدگی به هر گونه بیماری زمینه‌ای است که ممکن است به پاسخ کاهش فشارخون کمک کند.
کم آبی و حجم کم خون هر دو می‌توانند از عوامل موثر در کاهش فشارخون باشند. هنگامی که فرد دچار کم آبی میشود، چه به دلیل مصرف ناکافی مایعات یا از دست دادن بیش از حد مایعات از طریق تعریق، استفراغ یا اسهال، حجم کلی خون کاهش می‌یابد. این کاهش حجم خون منجر به کاهش میزان گردش خون در بدن میشود که به نوبه خود فشار وارد شده بر دیواره رگ‌های خونی را کاهش می‌دهد. در نتیجه، قلب مجبور است برای حفظ جریان خون کافی به تمام اندام‌ها و بافت‌ها سخت‌تر کار کند و باعث افت فشارخون شود.
به طور مشابه، شرایطی که باعث کاهش حجم خون می‌شوند، مانند خونریزی شدید یا برخی شرایط پزشکی مانند کم‌خونی، نیز می‌توانند منجر به افت فشارخون شوند. کم خونی با سطح پایین گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین در خون مشخص میشود که ظرفیت حمل اکسیژن آن را کاهش می‌دهد. با اکسیژن کمتری که در دسترس بافت‌ها قرار می‌گیرد، بدن سعی می‌کند با کاهش فشارخون جبران کند تا خون و اکسیژن به طور موثرتری توزیع شود.
1. سرگیجه: احساس سبکی سر یا سرگیجه یکی از علائم رایج فشار خون پایین است. این مورد می‌تواند زمانی اتفاق بیافتد که به سرعت بایستید یا موقعیت خود را تغییر دهید.
2. غش (سنکوپ): افت شدید فشارخون می‌تواند منجر به غش یا سنکوپ شود. این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که مغز خون و اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند.
3. خستگی: فشارخون پایین می‌تواند باعث احساس ضعف و خستگی عمومی شود.
4. تاری دید: در برخی موارد، افت فشارخون می‌تواند منجر به تاری دید یا مشکل در تمرکز شود.
5. حالت تهوع: احساس تهوع می‌تواند از علائم فشار خون پایین باشد، به خصوص اگر با علائم دیگری مانند سرگیجه همراه باشد.
6. پوست سرد: فشارخون پایین می‌تواند منجر به سردی شود، زیرا جریان خون به پوست کاهش می‌یابد.
7. تنفس سریع یا کم عمق: برخی از افراد با فشار خون پایین ممکن است تنفس سریع یا کم عمق را تجربه کنند.
8. نبض تند یا ضعیف: نبض ضعیف یا تند می‌تواند نشانه فشار خون پایین باشد.
1. تکنیک‌های اندازه گیری فشارخون
1. تأثیر بر عملکرد اندام‌ها : فشارخون پایین می‌تواند بر عملکرد صحیح اندام‌ها و بافت‌ها در سراسر بدن تأثیر بگذارد. هنگامی که فشارخون به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، اندام‌ها ممکن است منبع خون کافی دریافت نکنند که منجر به اختلالات بالقوه در عملکرد آنها میشود. به عنوان مثال، جریان ناکافی خون به مغز می‌تواند باعث سرگیجه، غش و مشکلات شناختی شود.
2. خطر غش و آسیب‌های مرتبط با سقوط : فشار خون پایین خطر سرگیجه و غش را افزایش می‌دهد، به ویژه در صورت تغییر ناگهانی وضعیت. این مورد می‌تواند منجر به افتادن و صدمات شود، به ویژه در افراد مسن یا افراد مبتلا به بیماری‌های دیگر.
3. اثرات بر بارداری: فشارخون پایین می‌تواند بر بارداری تأثیر بگذارد، به خصوص در مراحل اولیه که تغییرات هورمونی ممکن است منجر به کاهش فشارخون شود. برخی از زنان باردار ممکن است به دلیل افت فشارخون دچار سرگیجه یا غش شوند که می‌تواند خطراتی را برای مادر و جنین در حال رشد ایجاد کند.
برخی افراد به دلیل عوامل مختلف مستعد ابتلا به فشار خون پایین (هیپوتانسیون) هستند. برخی از گروه‌هایی که بیشتر مستعد ابتلا به فشار خون پایین هستند عبارتند از:
1. افراد مسن: با بالا رفتن سن افراد، رگ‌های خونی آنها ممکن است انعطاف‌پذیری کمتری داشته باشد و پاسخ سیستم عصبی خودمختار به تغییر وضعیت ممکن است ضعیف شود و خطر افت فشارخون ارتواستاتیک (فشارخون پایین در هنگام ایستادن) افزایش یابد.
2. زنان باردار: در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌تواند باعث شل شدن و انبساط رگ های خونی شود که منجر به کاهش فشارخون میشود. این در سه ماهه اول و دوم بیشتر دیده میشود.
3. افراد کم آب: افرادی که به دلیل مصرف ناکافی مایعات، تعریق بیش از حد یا بیماری‌هایی مانند استفراغ و اسهال دچار کم آبی هستند، در معرض خطر افت فشارخون هستند.
4. افراد با شرایط پزشکی خاص : برخی از شرایط پزشکی می‌توانند در کاهش فشارخون نقش داشته باشند، از جمله دیابت، بیماری پارکینسون و برخی بیماری‌های قلبی. علاوه بر این،نیز می‌تواند منجر به افت فشارخون شود.
5. افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند: برخی داروها مانند داروهای ضد فشارخون، دیورتیک‌ها و مسدود کننده‌های آلفا برای کاهش فشارخون تجویز می‌شوند. با این حال، در برخی افراد، این داروها می‌توانند منجر به کاهش بیش از حد فشارخون شوند.
6. افراد در بستر یا بی حرکت: افرادی که در بستر هستند یا تحرک محدودی دارند ممکن است به دلیل کاهش توان عضلانی و کاهش توانایی تنظیم فشارخون در هنگام ایستادن مستعد افت فشارخون ارتواستاتیک باشند.
مدیریت و درمان فشار خون پایین (هیپوتانسیون) به علت زمینه‌ای و شدت علائم بستگی دارد. در اینجا برخی از روش‌هایی که معمولاً برای مدیریت فشارخون پایین استفاده میشود آورده شده است:
1. تغییر سبک زندگی:
- تغییرات رژیم غذایی: مصرف یک رژیم غذایی متعادل همراه با مصرف نمک کافی می‌تواند به افزایش حجم خون و در نتیجه فشارخون کمک کند. نوشیدن مایعات بیشتر نیز می‌تواند به جلوگیری از کم آبی بدن و حفظ فشارخون کمک کند. با این حال، افراد مبتلا به بیماری‌های خاص ممکن است نیاز به پیروی از توصیه‌های رژیم غذایی خاص داشته باشند
- آبرسانی: هیدراته ماندن بسیار مهم است، به خصوص در هوای گرم یا در حین فعالیت‌های بدنی که باعث تعریق میشود.
- اجتناب از عوامل محرک: اگر افت فشارخون ارتواستاتیک نگران کننده است، اجتناب از تغییرات ناگهانی در وضعیت و صرف زمان برای ایستادن آهسته می‌تواند در به حداقل رساندن علائم کمک کند.
2. تمریناتی برای بهبود گردش خون:
- تمرینات پا: انجام تمرینات پا، مانند لیفت ساق پا، می‌تواند به تقویت جریان خون به قلب و جلوگیری از تجمع خون در اندام تحتانی کمک کند.
3. داروهای فشار خون پایین:
- در برخی موارد، ممکن است داروهایی برای افزایش فشارخون یا مدیریت شرایط زمینه‌ای که به افت فشارخون کمک می‌کنند، تجویز شود. انتخاب دارو به علت خاص و وضعیت سلامت فرد بستگی دارد.
4. مدیریت شرایط پزشکی زمینه‌ای:
- اگر فشار خون پایین نتیجه یک بیماری زمینه‌ای مانند؛ دیابت، مشکلات قلبی یا نارسایی غدد فوق کلیوی باشد، مدیریت و درمان این شرایط می‌تواند به بهبود سطح فشارخون کمک کند.
5. اجتناب از الکل و برخی داروها:
- الکل می‌تواند فشارخون را کاهش دهد، بنابراین محدود کردن مصرف الکل ممکن است برای افراد مبتلا به فشارخون توصیه شود.
- برخی داروها، مانند مسدودکننده‌های آلفا و برخی داروهای ضد افسردگی نیز می‌توانند در کاهش فشارخون نقش داشته باشند و دوز یا مصرف آنها ممکن است نیاز به تنظیم تحت نظارت پزشکی داشته باشد.
1. اجتناب از محرک‌ها: موقعیت‌هایی را که ممکن است باعث ایجاد دوره‌های فشارخون پایین شود را شناسایی کرده و از آن اجتناب کنید. به عنوان مثال، ایستادن آهسته از حالت نشسته یا درازکش می‌تواند به جلوگیری از افت فشارخون ارتواستاتیک کمک کند.
2. حفظ هیدراتاسیون کافی: مایعات زیادی بنوشید تا به خوبی هیدراته بمانید، به خصوص در هوای گرم یا در حین فعالیت بدنی. کم آبی می‌تواند فشار خون پایین را تشدید کند، بنابراین اطمینان از مصرف مایعات کافی ضروری است.
3. رژیم غذایی متعادل با نمک کافی: از یک رژیم غذایی متعادل که شامل مقدار مناسب نمک است استفاده کنید. سدیم به حفظ مایعات کمک می‌کند و می‌تواند به حفظ حجم خون و فشارخون کمک کند. با این حال، افراد مبتلا به بیماری‌های خاص، مانند فشارخون بالا یا بیماری کلیوی، ممکن است نیاز به پیروی از دستورالعمل‌های رژیم غذایی خاص داشته باشند.
4. پایش منظم فشارخون: فشارخون خود را به طور منظم پیگیری کنید، به خصوص اگر سابقه فشار خون پایین دارید یا داروهایی مصرف می‌کنید که می‌توانند بر سطح فشارخون تأثیر بگذارند. نظارت منظم می‌تواند به شناسایی هر گونه نوسان و راهنمایی در تصمیم گیری‌های درمانی کمک کند.
5. آگاهی از دارو: اگر داروهایی مصرف می‌کنید که می‌توانند فشارخون را کاهش دهند، از عوارض جانبی و تداخلات احتمالی آنها آگاه باشید. دستورالعمل‌های پزشک خود را به دقت دنبال کنید و هر گونه علائم مربوطه را به سرعت گزارش دهید.
6. به طور ایمن ورزش کنید: برای ارتقای سلامت کلی قلب و عروق به فعالیت بدنی منظم بپردازید، اما محتاط باشید، به خصوص اگر در حین ورزش سرگیجه یا سایر علائم مرتبط با فشارخون پایین را تجربه کنید. برای تعیین دستورالعمل‌های ورزشی مناسب بر اساس وضعیت سلامتی خود، با پزشک مشورت کنید.
7. مدیریت شرایط زمینه‌ای سلامت: اگر شرایط پزشکی دارید که به فشارخون پایین کمک می‌کند، مانند دیابت، مشکلات قلبی یا نارسایی غدد فوق کلیوی، برای مدیریت و درمان موثر این بیماری‌ها از نزدیک با پزشک خود همکاری کنید.
8. از الکل بپرهیزید یا مصرف آن را محدود کنید: الکل می‌تواند فشارخون را کاهش دهد، بنابراین اجتناب از مصرف زیاد الکل می‌تواند به جلوگیری از افت فشارخون کمک کند.
2. وضعیت‌های اورژانسی: در موقعیت‌های اورژانسی، مانند غش ناگهانی، از دست دادن هوشیاری، یا کاهش قابل توجه فشارخون همراه با درد قفسه سینه یا مشکل در تنفس، فوراً با کمک‌های پزشکی اورژانس تماس بگیرید. این شرایط ممکن است نشان دهنده یک وضعیت تهدید کننده زندگی باشد و مداخله فوری پزشکی بسیار مهم است.
3. فشارخون کنترل نشده: اگر سابقه فشارخون پایین دارید و دوره‌های تکرار شونده یا مشکل در مدیریت سطح فشارخون خود با اصلاح شیوه زندگی یا داروها را تجربه می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. آنها می‌توانند به ارزیابی وضعیت شما، تنظیم داروها یا بررسی علل احتمالی زمینه‌ای که نیاز به ارزیابی و مدیریت بیشتر دارند کمک کنند.
4. نگرانی در مورد عوارض جانبی دارو: اگر داروهایی مصرف می‌کنید که می‌توانند فشارخون را کاهش دهند و عوارض جانبی یا تداخلات را تجربه کنید، حتماً با پزشک در این زمینه مشورت کنید.
5. غش یا سرگیجه مکرر: اگر غش‌های مکرر، سرگیجه یا سبکی سر را تجربه می‌کنید که در فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد می‌کند یا نگرانی‌های ایمنی را ایجاد می‌کند، برای ارزیابی و مدیریت مناسب به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
فشار خون پایین یا افت فشار منجر به علائمی مانند سرگیجه، غش و خستگی میشود. تغییرات سبک زندگی مانند هیدراته ماندن و مصرف یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند به مدیریت فشارخون پایین کمک کند. اما به طور کلی نظارت منظم توسط پزشک برای شناسایی علل زمینه‌ای، اجرای درمان‌های مناسب و بهبود سلامت کلی عروق ضروری است. به همین دلیل، لازم است تا در صورت ابتلا به فشار خون پایین یا نگرانی از ابتلا به آن حتماً از مشاوره پزشکی در این زمینه بهره‌مند شد و در صورت نیاز روش‌های درمانی تجویز شده از سوی پزشک را دنبال کرد.
برای این منظور می‌توانید وارد سایت همدرد شده و از خدمات این مجموعه برای پیدا کردن بهترین پزشک فشارخون بهره‌مند شوید. در این سامانه فهرستی از بهترین پزشکان متخصص در زمینه‌های مختلف وجود دارد و شما می‌توانید به اطلاعات ضروری برای هر پزشک از قبیل؛ کد نظام پزشکی، نحوه تماس، آدرس مطب و... دسترسی داشته باشید. در این سامانه همچنین امکان مشاوره رایگان به صورت ۲۴ ساعته برای متقاضیان وجود دارد تا مسائل و مشکلات سلامتی خود را با پزشکان مجرب این مجموعه در میان بگذارند.
:: متخصصین قلب
:: متخصصین قلب
:: تصاویر
اطلاعات جامعه پزشکان این رسانه با هدف تسهیل در یافتن اعضای جامعه پزشکی ، دسترسی به اطلاعات حرفه ای آنان و اطمینان خاطر از دارا بودن مجوزهای لازم برای ارائه خدمات حرفه ای مانند پروانه طبابت و در راستای اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب جلسه علنی 1387.06.11 مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب 1393.08.21 هیئت وزیران مبنی بر انتشار اطلاعات در بردارنده حقوق و تکالیف مردم از طریق رسانه های همگانی ارائه شده است.
