از طرفی این بیماری اغلب توسط افراد مورد توجه قرار نمی‌گیرد. عده زیادی از کسانی که به این عارضه مبتلا هستند، اصلاً از وجود آن اطلاعی ندارند. بر اساس آمارهای بدست آمده از انجمن قلب آمریکا، یک سوم از افرادی که به هایپر تنشن مبتلا هستند، بیماری‌شان تشخیص داده نشده‌است و این جای نگرانی دارد؛ زیرا فشار خون بالا زمینه ابتلا به دیگر بیماری‌ها را فراهم کرده و عوارض زیادی دارد.
اکنون که با فشار خون بالا، این قاتل خاموش آشنا شدید، بهتر است تا علائم آن را بدانید. البته این علائم همیشه آشکار نیستند و افراد زیادی بدون آنکه این علائم را داشته باشند، به این عارضه مبتلا هستند. اما نباید به این دلیل توجهی به علائم هایپر تنشن نکرد. زیرا در مواردی که سطح فشار خون بسیار افزایش پیدا می‌کند یا در برخی افراد این علائم قابل مشاهده است. علائمی همچون:
1. سردرد: سردردهای مداوم و شدید، به ویژه در هنگام صبح، ممکن است نشانه فشار خون بسیار بالا باشد
2. سرگیجه یا سبکی سر: احساس سرگیجه یا سبکی سر ممکن است در صورت افزایش ناگهانی فشار خون رخ دهد.
3. تاری دید: مشکلات بینایی یا تاری دید ممکن است ناشی از هایپر تنشن باشد که بر رگ‌های خونی چشم تأثیر می‌گذارد.
4. درد قفسه سینه: درد قفسه سینه غیرقابل توضیح یا ناراحتی قفسه سینه می‌تواند نشانه مشکلات قلبی مرتبط با هایپر تنشن باشد.
5. تنگی نفس: دشواری تنفس یا تنگی نفس، به ویژه در حین فعالیت بدنی، ممکن است از علائم فشار خون کنترل نشده باشد.
6. خستگی یا ضعف: احساس خستگی یا ضعف غیرعادی حتی بدون فعالیت زیاد
7. ضربان نامنظم قلب: هایپر تنشن گاهی اوقات می‌تواند منجر به نامنظم شدن ریتم قلب (آریتمی) شود.
باید توجه کرد که تنها را صحیح تشخیص دقیق هایپر تنشن، بررسی کردن منظم فشار خون است. از آنجایی که هایپر تنشن اغلب علائم قابل توجهی ندارد، معاینات معمول و اندازه‌گیری فشار خون برای تشخیص آن حیاتی است، به خصوص اگر عوامل خطرزا مانند؛ سابقه خانوادگی فشار خون، چاقی یا سبک زندگی بی تحرک در فرد وجود داشته باشد، این بررسی و معاینه دوره‌ای ضروری می‌شود.
بنابراین اگر سابقه فشار خون بالا در خانواده دارید، یا فردی کم تحرک هستید که علائم هایپر تنشن را بارها مشاهده کرده‌اید، یا به طور کلی در مورد هایپر تنشن نگران هستید، باید حتماً با پزشک متخصص در این زمینه مشورت کرده و برای معاینه دوره‌ای به کلینیک مراجعه کنید. زیرا تشخیص زودهنگام و پیشگیری از ابتلا به هایپر تنشن می‌تواند به طور قابل توجهی خطر عوارض این بیماری را کاهش دهد و سبب بهبود سلامت کلی افراد شود.
از ژنتیک که بگذریم، هیچ بیماری و عارضه‌ای در بدن، بدون علت ایجاد نمی‌شود. هایپر تنشن نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین اگر علل زیر را در سبک زندگیتان دارید، خودتان را برای ابتلا به این بیماری یا بهتر بگوییم؛ قاتل خاموش آماده کنید یا با اصلاح سبک زندگی، مانع از تشدید این بیماری و پیشگیری از ابتلا به آن شوید. علل ایجاد هایپر تنشن به شرح زیر است:
1. سبک زندگی ناسالم: یکی از دلایل اصلی هایپر تنشن، سبک زندگی ناسالم است. انتخاب‌های غذایی ناسالم، مصرف بیش از حد نمک/سدیم، چربی‌های اشباع شده و غذاهای فرآوری شده، می‌تواند به هایپر تنشن کمک کند. عدم فعالیت بدنی و کم تحرکی نیز می‌تواند این خطر را افزایش دهد. پس اگر می‌خواهید به فشار خون بالا مبتلا شوید، تا می‌توانید از نمک و چربی اشباع شده در غذاهایتان استفاده کنید.
2. چاقی: اضافه وزن یا چاقی فشار اضافی بر قلب و عروق خونی وارد می‌کند و منجر به افزایش فشار خون می‌شود. به همین دلیل داشتن وزن مناسب بسیار مهم است. پس برای دوری از این قاتل خاموش، مراقب اضافه وزنتان باشید.
3. سابقه خانوادگی: اگر سابقه خانوادگی هایپر تنشن دارید، ممکن است خودتان نیز در خطر ابتلا به فشار خون بالا باشید، زیرا ژنتیک می‌تواند نقش داشته باشد. پس معاینه دوره و بررسی مداوم فشار خون را فراموش نکنید.
4. سن: خطر ابتلا به فشار خون بالا با افزایش سن بیشتر می‌شود، زیرا رگ‌های خونی با گذشت زمان تمایل به کاهش کشش دارند. بنابراین هرچه سن‌تان بیشتر می‌شود باید بیشتر مراقب سلامتی‌تان باشید.
5. جنسیت: مردان به طور کلی در معرض خطر ابتلا به هایپر تنشن در مقایسه با زنان قبل از یائسگی هستند. با این حال، پس از یائسگی، خطر ابتلا به زنان افزایش می‌یابد و فاصله کاهش می‌یابد. پس تفاوت چندانی در ابتلا به فشار خون بالا در مردان و زنان میانسال وجود ندارد.
6. نژاد و قومیت: برخی از گروه‌های قومی، مانند آمریکایی‌های آفریقایی تبار، مستعد ابتلا به فشار خون بالا هستند. پس اگر ایرانی هستید، از این بابت خوشحال باشید. هرچند این مورد تنها یک عامل برای ابتلا به فشار خون بالا است.
7. کم تحرکی: عدم انجام فعالیت بدنی منظم می‌تواند به فشار خون بالا کمک کند. بنابراین عادت به کم تحرکی را ترک کنید و برای داشتن بدنی سالم، ورزش مناسب یا کمی‌پیاده روی را در برنامه روزمره‌تان قرار دهید.
8. استفاده از تنباکو: سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و به رگ‌های خونی آسیب برساند. پس با دود سیگار، این قاتل خاموش را مهمان بدن خودتان یا نزدیکانتان نکنید.
9. مصرف بیش از حد الکل: نوشیدن بیش از حد الکل می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و به سایر مشکلات سلامتی کمک کند. الکل نکنید تا از داشتن بدن سالم بیشتر لذت ببرید.
10. استرس: استرس مزمن و سطوح بالای اضطراب می‌تواند منجر به افزایش موقت فشار خون شود که به مرور زمان ممکن است منجر به فشار خون بالا شود. مهارت کنترل استرس را در خودتان تقویت کنید.
11. بیماری مزمن کلیه: کلیه‌ها نقش مهمی‌در تنظیم فشار خون دارند. هر گونه اختلال در عملکرد کلیه‌ها می‌تواند منجر به فشار خون بالا شود. حتماً به صورت دوره‌ای و با تشخیص پزشک، بررسی کلیه‌ها را در برنامه پزشکی‌تان قرار دهید.
12. اختلالات تیروئید: پرکاری یا کم کاری غده تیروئید می‌تواند تعادل هورمونی بدن را مختل کرده و به هایپر تنشن کمک کند. این عارضه را جدی بگیرید.
13. آپنه خواب: تنفس اختلال در خواب، مانند آپنه خواب، می‌تواند با هایپر تنشن همراه باشد. اگر از اژنه خواب رنج می‌برید، زودتر به فکر راهی برای درمان آن باشید.
14. داروهای خاص: برخی از داروها، مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، استروئیدها، و برخی داروهای ضداحتقان، می‌توانند فشار خون را افزایش دهند. بنابراین در هنگام مصرف چنین داروهایی مراقب عوارض آن باشید.
15. بارداری: پرفشاری خون ناشی از بارداری (فشار خون بارداری) می‌تواند در دوران بارداری رخ دهد و نیاز به نظارت دارد. اگر باردار هستید، حتماً به صورت دوره‌ای فشار خون‌تان را بررسی کنید.
لطفاً توجه داشته باشید که فشار خون بالا، با ترکیبی از عوامل گفته شده ایجاد می‌شود و یک عامل به تنهایی قدرت چندانی برای ابتلا فرد به هایپر تنشن ندارد. بنابراین شناسایی علل زمینه‌ای و پرداختن به عوامل خطر قابل اصلاح از طریق تغییر سبک زندگی، داروها (در صورت لزوم) و معاینات منظم پزشکی می‌تواند به مدیریت و هایپر تنشن کمک کند.
هر چند فشار خون بالا در بیشتر موارد علائم مشخصی دارد، اما در بعضی موارد افراد بدون هیچ علائم خاصی، دچار عارضه فشار خون بالا هستند. به همین دلیل به این بیماری، قاتل خاموش گفته می‌شود. چرا که گاهی بدون هیچگونه علائم خاصی در بدن وجود دارد و سلامتی افراد را تهدید می‌کند. اما جای ناامیدی وجود ندارد زیرا می‌توان این قاتل خاموش را با راهکارهایی تشخیص داد؛ از جمله راه‌های تشخیص فشار خون بالا بدون علائم، اندازه‌گیری منظم فشار خون است.
بنابراین اگر بیش از سایر افراد خود را در معرض ابتلا به هایپر تنشن می‌دانید یا نگرانی ابتلا به این عارضه هستید، فشار خون خود را به طور منظم کنترل کنید. به خصوص اگر عوامل خطر یا سابقه خانوادگی هایپر تنشن دارید. در اینجا نحوه انجام این کار آمده است:
1.سنجش فشار خون خانگی: سرمایه گذاری در دستگاه فشار خون خانگی به شما امکان می‌دهد فشار خون خود را به طور منظم چک کنید. برای این منظور، دستورالعمل‌های سازنده را به دقت دنبال کنید تا از خواندن دقیق اطمینان حاصل کنید. اندازه گیری‌های خود را در یک گزارش ثبت کنید تا هر گونه الگو یا تغییر در طول زمان را ردیابی کنید.
2.چکاپ‌های منظم: معاینات منظم را با پزشک خود برنامه ریزی کنید. آنها می‌توانند فشار خون شما را در طول این بازدیدها اندازه گیری کنند و سلامت قلب و عروق شما را بررسی کنند.
3.سنجش فشار خون سرپایی (ABPM): این یک دستگاه اندازه گیری فشار خون قابل حمل است که در طول روز از آن استفاده می‌کنید. چندین بار در فواصل زمانی تعیین شده خوانده می‌شود و ارزیابی جامع تری از نوسانات فشار خون شما در طول فعالیت‌های روزانه شما ارائه می‌دهد.
4.دستگاه‌های فشار خون عمومی: برخی از داروخانه‌ها و مراکز پزشکی دستگاه‌های فشار خون خودکار برای استفاده عمومی‌دارند. در حین استفاده از اینها، مطمئن شوید که آرام هستید، زیرا اضطراب یا استرس می‌تواند به طور موقت فشار خون را افزایش دهد.
5.اعداد ایده آل را بشناسید: بدانید که چه چیزی فشار خون طبیعی را تشکیل می‌دهد. فشار خون ایده آل به طور کلی حدود 120/80 میلی متر جیوه در نظر گرفته می‌شود. خوانش‌های بالا یا به طور مداوم بالا نیاز به بررسی بیشتری دارد.
7.عوامل خطر را زیر نظر داشته باشید: مراقب عوامل خطری باشید که ممکن است شانس ابتلا به فشار خون را افزایش دهند، مانند سابقه خانوادگی، وزن، رژیم غذایی و عادات ورزشی.
8.علائم هایپر تنشن: با اینکه اگر فشار خون بالا اغلب بدون علامت است، برخی افراد ممکن است علائمی‌مانند؛ سردرد، سرگیجه، تنگی نفس یا خونریزی بینی را تجربه کنند. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، ضروری است که فشار خون خود را به سرعت چک کنید.
اگر با رعایت موارد بالا، متوجه افزایش فشار خون یا بالا بودن آن شدید، بهتر است برای ارزیابی رقیق‌تر وضعیت سلامت قلب و عروقتان با پزشک متخصص در این زمینه مشورت کنید. و این نکته را در نظر داشته باشید که تشخیص زودهنگام هایپر تنشن و مداخله سریع، می‌تواند به جلوگیری از عوارض مرتبط با فشار خون بالا کمک کند.
طبق آخرین به روز رسانی من در سپتامبر 2021، دسته بندی‌های فشار خون به شرح زیر است:
1. فشار خون طبیعی
- سیستولیک: کمتر از 120 میلی متر جیوه
- دیاستولیک: کمتر از 80 میلی متر جیوه
2. افزایش فشار خون
- سیستولیک: 120-129 میلی متر جیوه
- دیاستولیک: کمتر از 80 میلی متر جیوه
3. پرفشاری خون - مرحله 1
- سیستولیک: 130-139 میلی متر جیوه
- دیاستولیک: 80-89 میلی متر جیوه
4. پرفشاری خون - مرحله 2
- سیستولیک: 140 میلی متر جیوه یا بالاتر
- دیاستولیک: 90 میلی متر جیوه یا بالاتر
5. بحران فشار خون (اورژانس)
- سیستولیک: بالاتر از 180 میلی متر جیوه
- دیاستولیک: بالاتر از 120 میلی متر جیوه
بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که این دسته‌بندی، در طول زمان و توسط سازمان بهداشت به روز رسانی می‌شود. همچنین آستانه هایپر تنشن در افراد مختلف براساس سلامت فردی و بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است کمی‌متفاوت باشد.
1. سنجش دستی فشار خون (روش سمعی)
این روش شامل استفاده از گوشی پزشکی و یک کاف بازوی بادی به نام فشارسنج است. روشی مرسوم که در اینجا نحوه انجام آن را می‌گوییم:
- فرد به راحتی می‌نشیند و بازوی خود را در سطح قلب نگه می‌دارد.
- پزشک یا فرد مربوطه کاف تخلیه‌شده را دور بازو می‌پیچد و گوشی‌پزشکی را روی شریان بازویی در آرنج داخلی قرار می‌دهد.
- پزشک کاف را باد می‌کند تا به طور موقت جریان خون در شریان را متوقف کند.
- همانطور که فشار کاف به تدریج آزاد می‌شود، پزشک از طریق گوشی پزشکی به دو صدای متمایز گوش می‌دهد: اولین ضربه (فشار سیستولیک) و نقطه ای که در آن صداها ناپدید می‌شوند (فشار دیاستولیک).
2. سنجش فشار خون خودکار یا دیجیتال (روش نوسان سنجی)
این روش جدیدتر از روش دستی اندازه‌گیری فشار خون است. در این روش از فشار سنج اتوماتیک استفاده می‌شود. مراحل انجام این روش به شرح زیر است:
- فرد به آرامی‌می‌نشیند و بازوی خود را در سطح قلب نگه می‌دارد.
- کاف دور بازو پیچیده می‌شود و مانیتور فعال می‌شود.
- مانیتور به طور خودکار کاف را باد کرده و فشار خون را با استفاده از نوسانات موجود در شریان ناشی از جریان خون اندازه گیری می‌کند.
- نتایج به صورت دیجیتالی بر روی مانیتور نمایش داده می‌شود.
توجه داشته باشید که هر دو روش دقیق هستند اما روش دستی نیاز به مهارت و آموزش برای خوانش صحیح دارد. روش دیجیتال، کاربرپسندتر است و برای مصارف خانگی مناسب‌تر است.
- قبل از انجام آزمایش از دستشویی استفاده کنید، زیرا مثانه پر می‌تواند بر فشار خون اثر بگذارد.
- ساکت و راحت بنشینید و پشت خود را تکیه داده و پاها را روی زمین قرار دهید.
- کاف را مستقیماً روی پوست قرار دهید، نه روی لباس
- بازوی خود را شل کنید و در طول اندازه گیری در سطح قلب نگه دارید.
عده‌ای از افراد چنین تصور می‌کنند که نیازی به درمان فشار خون بالایشان ندارند و این عارضه ممکن است به مرور زمان بهبود یابد یا در صورت عدم درمان، مشکلاتی در بدن ایجاد نمی‌کند. اما چنین تصوری اشتباه است. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید در ادامه این بخش با ما همراه باشید، تا با عوارض عدم درمان هایپر تنشن و مشکلاتی که سلامتی شما را تهدید می‌کند، آشنا شوید.
1. بیماری قلبی: هایپر تنشن قلب را وادار می‌کند تا برای پمپاژ خون بیشتر کار کند که منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف قلبی می‌شود. این عارضه می‌تواند باعث بیماری عروق کرونر، حمله قلبی، نارسایی قلبی و ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی) شود.
2. سکته مغزی: فشار خون بالا یک عامل خطر مهم برای سکته است. هایپر تنشن می‌تواند رگ‌های خونی مغز را ضعیف کند و احتمال لخته شدن خون یا پارگی را افزایش دهد و منجر به سکته مغزی شود.
3. آسیب کلیه: هایپر تنشن مزمن می‌تواند به رگ‌های خونی در کلیه‌ها آسیب برساند و توانایی آنها در فیلتر کردن مواد زائد از خون را مختل کند. این عارضه می‌تواند منجر به بیماری کلیوی یا حتی نارسایی کلیه شود.
4. مشکلات بینایی: پرفشاری خون می‌تواند باعث آسیب به رگ‌های خونی در چشم شود و منجر به مشکلات بینایی یا حتی از دست دادن بینایی در موارد شدید شود.
5. آنوریسم: فشار خون بالا مداوم می‌تواند باعث ضعیف شدن و برآمدگی دیواره رگ‌های خونی شود و منجر به تشکیل آنوریسم شود. اگر آنوریسم پاره شود، می‌تواند منجر به خونریزی داخلی تهدید کننده زندگی شود.
6. بیماری شریان محیطی (PAD): هایپر تنشن می‌تواند منجر به باریک شدن و سخت شدن شریان‌ها در پاها و بازوها شود و جریان خون در این نواحی را کاهش دهد و باعث درد، بی حسی یا عفونت شود.
7. زوال شناختی: فشار خون مزمن با افزایش خطر زوال شناختی و زوال عقل در افراد مسن مرتبط است.
8. سندرم متابولیک: هایپر تنشن کنترل نشده اغلب بخشی از مجموعه‌ای از شرایط شناخته شده به عنوان سندرم متابولیک است که شامل چاقی، قند خون بالا و سطوح غیرطبیعی کلسترول است. این ترکیب از عوامل خطر به طور قابل توجهی خطر بیماری قلبی و دیابت را افزایش می‌دهد.
9. اختلال عملکرد جنسی: در مردان، هایپر تنشن به دلیل کاهش جریان خون در اندام تناسلی می‌تواند منجر به اختلال نعوظ شود.
بنابراین اگر فشار خون بالا دارید، کنترل فشار خون بالا را با تغییر سبک زندگی، استفاده از داروهای تجویزی پزشک و نظارت منظم، در برنامه زندگی روزمره‌تان قرار دهید. همچنین با غذاهای سالم، ورزش منظم، حفظ وزن، کاهش استرس و اجتناب از مصرف الکل و دخانیات، به طور قابل توجهی، عوارض این بیماری را کاهش دهید.
۶ راه اصلی برای درمان فشار خون بالا وجود دارد تا با رعایت آنها عوارض این بیماری را در بدن کاهش دهیم. البته با توجه به شرایط سلامتی افراد، ممکن است ترکیبی از ای راه‌های درمانی برای کاهش فشار خون بالا استفاده شود. از جمله راه‌های درمان هایپر تنشن موارد زیر است:
1. اصلاح سبک زندگی
- رژیم غذایی: از یک رژیم غذایی سالم برای قلب استفاده کنید که شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و لبنیات کم چرب باشد. مصرف سدیم (نمک) را کاهش دهید و غذاهای فرآوری شده و پر سدیم را محدود کنید.
- مدیریت وزن: از طریق یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم به وزن سالم برسید و حفظ کنید.
- کاهش استرس: تکنیک‌های آرام سازی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا یا تای چی را برای مدیریت استرس، که می‌تواند به افزایش فشار خون کمک کند، تمرین کنید. البته مراجعه به روانشناس حاذق همیشه بهترین گزینه است.
- مصرف الکل را محدود کنید و از استعمال دخانیات خودداری کنید: مصرف الکل را تا حد متوسط محدود کنید (اگر اصلاً باشد)، و سیگار را ترک کنید، زیرا هم الکل و هم سیگار کشیدن می‌توانند فشار خون را افزایش دهند.
2. دارو
- اگر تغییرات سبک زندگی به تنهایی برای کنترل فشار خون بالا کافی نباشد، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است داروها را تجویز کنند. انتخاب دارو به وضعیت سلامتی فرد و سایر عوامل بستگی دارد.
- کلاس‌های رایج داروهای ضد فشار خون عبارتند از دیورتیک‌ها، مهارکننده‌های ACE، ARBs، مسدودکننده‌های بتا، مسدود کننده‌های کانال کلسیم و.... این داروها به روش‌های مختلفی برای کاهش فشار خون عمل می‌کنند.
3. نظارت منظم
- فشار خون را به طور منظم در خانه یا از طریق چکاپ توسط پزشک برای پیگیری پیشرفت و اطمینان از اینکه فشار خون تحت کنترل است، کنترل کنید.
4. تناسب با درمان
- برنامه درمانی تجویز شده را با جدیت دنبال کنید، از جمله مصرف داروها طبق دستور و ایجاد تغییرات توصیه شده در سبک زندگی.
5. درمان ترکیبی
- در برخی موارد، ممکن است ترکیبی از داروها برای دستیابی به سطوح فشار خون مورد نیاز باشد.
6. مدیریت شرایط اساسی
- اگر فشار خون بالا با سایر بیماری‌ها مانند دیابت یا بیماری کلیوی همراه باشد، مدیریت صحیح این شرایط در کنترل فشار خون ضروری است.
پس مراقب فشار خون بالا، این قاتل خاموش باشید و با کنترل دوره‌ای فشار خون، اصلاح سبک زندگی، کاهش استرس و بهبود تغذیه به جنگ این قاتل ساکت و بی‌صدا بروید. به یاد داشته باشید که یک قدم کوچک برای کنترل هایپر تنشن،جهشی بزرگ برای داشتن زندگی سالم‌تر است. پس به سلامت بدن خود اهمیت دهید و بررسی دوره‌ای فشار خون را جدی بگیرید.
:: متخصصین قلب
:: فوق تخصص قلب اینترونشن
:: متخصصین قلب
:: فوق تخصص قلب اینترونشن
اطلاعات جامعه پزشکان این رسانه با هدف تسهیل در یافتن اعضای جامعه پزشکی ، دسترسی به اطلاعات حرفه ای آنان و اطمینان خاطر از دارا بودن مجوزهای لازم برای ارائه خدمات حرفه ای مانند پروانه طبابت و در راستای اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب جلسه علنی 1387.06.11 مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب 1393.08.21 هیئت وزیران مبنی بر انتشار اطلاعات در بردارنده حقوق و تکالیف مردم از طریق رسانه های همگانی ارائه شده است.
