10 عامل اصلی در بروز سوزش قلب و تنگی نفس

تجربه همزمان سوزش قلب و تنگی نفس می‌تواند بسیار مهلک و نگران کننده باشد. گاهی این دو علائم به مشکلات قلبی، گوارشی و تنفسی بستگی دارد. سوزش قلب و نفس تنگی علامت هشدارآمیزی برای حمله قلبی هستند بنابراین به هیچ وجه از کنار این علائم به سادگی رد نشوید. از سوی دیگر اکثر مردم رفلاکس اسید را با درد قفسه سینه، سوزش سر دل یا احساس سوزش در گلو مرتبط می‌دانند. با این حال، مشکلات تنفسی، از جمله علائم جدی آسم، می‌تواند با تشخیص رفلاکس رخ دهد. در صورتی که درد قلبی با استراحت و تغییر وضعیت بدن بیمار بهبود نیافت و درد تیر کشنده و پایدار بود می‌تواند پای مشکلات جدی‌تر قلبی یا گوارشی درمیان باشد.

علل رایج سوزش قلب و نفس تنگی

ابتدا به پیش پا افتاده‌ترین علل می‌پردازیم و در نهایت به مشکلات جدی‌تر در این خصوص اشاره می‌کنیم:

1. بیماری رفلاکس معده :

اولین عاملی که می‌تواند به بروز همزمان تنگی نفس و سوختن قلب و قفسه سینه وی منتهی شود ابتلای بیمار به بیماری رفلاکس است.

•  سوزش قلب یا سوزش سر دل: یکی از علل شایع برای بروز سوزش قلب یا سر دل ابتلای فرد به رفلاکس معده است. زمانی که در اثر این بیماری اسید معده به مری برمی‌گردد، ممکن است با احساس سوزش در قفسه سینه همراه باشد.
• تنگی نفس: رفلاکس یا برگشت اسید ممکن است موجب تحریک ناخواسته مجاری هوایی شود که در نهایت باعث سرفه یا در برخی موارد حتی می‌تواند موجب احساس تنگی نفس یا حس خفگی در بیمار شود.

2. فتق هیاتال:

یک عامل دیگر در بروز سوزش قلب و ایجاد تنگی نفس می‌تواند ابتلای بیمار به فتق هیاتال باشد.

• سوزش سر دل: فتق هیاتال که به بیرون زدن معده از حفره قفسه سینه اطلاق می‌شود معمولا به علت برگشت اسید معده به داخل مری اتفاق می‌افتد که باعث سوزش معده یا بدتر شدن آن می‌شود.
• تنگی نفس: زمانی‌‌که فتق هیاتال بزرگ باشد ممکن است با فشار وارد کردن به ریه‌ها منجر به مشکلات تنفسی در بیمار شود.

3. مشکلات تنفسی:

مشکل تنفسی یا هرگونه بیماری مرتبط با تنفس هم می‌تواند عامل بروز همزمان این دو علامت باهم باشد.

• سوزش سر دل: وقتی فردی به بیماری رفلاکس اسید مبتلا باشد ممکن است برخی بیماری‌های تنفسی وی نیز به طور همزمان تشدید یا تحریک شود از جمله این موارد می‌توان به آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریه اشاره کرد.
• تنگی نفس: هر بیماری تنفسی که بیمار از قبل داشته باشد نیز ممکن است به طور مجزا باعث تنگی نفس او شود.

4. مشکلات قلبی:

ابتلا به بیماری‌های قلبی نیز می‌توانند با سوزش قلب یا تنگی نفس همراه باشد.

• سوزش سر دل: درد قفسه سینه‌ای که ناشی از مشکلات قلبی است گاهی ممکن است با سوزش سر دل ناشی از مشکلات گوارشی اشتباه گرفته شود.
• تنگی نفس: ابتلا به برخی از بیماری‌های قلبی مثل آنژین صدری یا حمله قلبی ممکن است به طور همزمان باعث بروز ناراحتی در قفسه سینه و مشکل در تنفس شوند.

5. اضطراب یا حملات پانیک:

در صورتیکه فرد طی قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس زا یا فشار عصبی، حمله پانیک را تجربه کند احتمال نفس تنگی و سوزش قلب او بسیار است.

• سوزش سر دل: استرس یا اضطراب هر دو عواملی هستند که در ایجاد سوزش سر دل نقش دارند.
• تنگی نفس: از سوی دیگر استرس و اضطراب می‌تواند موجب بروز احساس تنگی نفس یا خفگی در فرد شود.

6. انواع عفونت‌ها:

• سوزش سر دل: ابتلا به برخی عفونت‌ها در افزایش تولید اسید معده نقش داشته و به سوزش معده و قلب کمک می‌کنند.
• تنگی نفس: عفونت‌های تنفسی با تاثیر مستقیم برروی عملکرد ریه می‌توانند باعث تنگی نفس شوند.

7. مشکلات مرتبط با عروق کرونر:

یکی از مهمترین دلایل در بروز سوزش قلب مشکلات مرتبط با عروق کرونر است. با ایجاد اختلال در عملکرد رگ‌های قلب در حمل اکسیژن و مواد مغذی به سایر اندام‌های بدن، ممکن است عروق کرونر دچار مشکل شوند. این اختلال در عملکرد احتمالاً در اثر تجمع چربی در این عروق و بروز یک التهاب بوجود می‌آید و می‌تواند برای بیمار علائمی مانند تنگی نفس، سوزش قلب و... ایجاد کند.

8. پاره شدن عروق کرونر:

در برخی شرایط ممکن است به شکل کاملاً اتفاقی یکی از رگ‌های قلب به عنوان حامل خون و اکسیژن مورد نیاز آن دچار پارگی مواجه شود و نتواند انتقال اکسیژن یا خون را به‌خوبی انجام دهد. بروز این وضعیت، جریان خونرسانی به قلب را مسدود کرده و بیمار در وضعیت بحرانی مواجه با حملات قلبی و حتی مرگ قرار می‌گیرد.

علائم شایع در پاره شدن عروق کرونر، علاوه بر سوزش قلب شامل تنگی نفس، درد شدید در قفسه سینه، سرگیجه و سبکی سر، خستگی ناگهانی و شدید، حالت تهوع، استفراغ، درد بازو و مواردی از این دست می‌شود.

9. آسیب‌های عضلانی یا اسکلتی:

در صورتی که یکی از دنده‌ها در پی ضربه یا تصادف بشکند یا دچار آسیب شود، بیمار درد و سوزش فراوانی را در قفسه سینه و قلب خود احساس می‌کند. از سوی دیگر درصورتی‌که عضلات و ماهیچه‌های اتصال‌دهنده دنده‌ها به یکدیگر در اثر کشیدگی دچار فشار و درد شوند مجدد این علائم پدیدار می‌شود.

10. آمبولی ریه (وجود لخته خون در سرخرگ ریه یا بافت شش)

گاهی اوقات علت سوزش قلب و نفس تنگی هیچ ارتباطی به مشکلات و بیماری‌های قلبی ندارد و مشکلات ریه مثل انسداد رگ خونرسان به ریه در پی لختگی خون و آمبولی ریه روی می‌دهد.‌ این وضعیت، شرایط بسیار خطرناکی را برای بیمار بوجود می‌آورد؛ لخته خون ایجاد شده در عروق عمقی پا (ترومبوز ورید عمقی) خود را به ریه می‌رساند و جریان خونرسانی به ریه متوقف می‌شود.

این بیماری نیز علاوه‌بر سوزش قلب و نفس تنگی با علائمی مثل، درد غیرقابل تحمل در قفسه سینه، تورم پا، تب، تعریق زیاد، ضربان قلب سریع و سبکی سر همراه است.

علاوه بر تمامی مواردی که در بالا به تفضیل به آن‌ها پرداختیم؛ افتادگی دریچه میترال، کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، پریکاردیت، پلوریت، پنوموتراکس، ذات الریه، آسم و زخم‌های گوارشی نیز از جمله مهم‌ترین علل سوزش قلب همچنین تنگی نفس به‌شمار می‌روند.

علائم نگران کننده سوزش قلب و تنگی تنفس

در ادامه با علائم نگران‌کننده این وضعیت آشنا می‌شوید: 

• احساس سوزش: مشخصه اصلی سوزش سر دل ناشی از مشکلات گوارشی و قلبی احساس سوختن قفسه سینه، خصوصاً پشت جناغ سینه است.
• استفراغ: از دیگر مشخصه‌های سوزش قلب در مشکلات گوارشی حس مزه ترشی یا تلخی در دهان خصوصاً هنگام دراز کشیدن یا خم شدن بیمار است.
• ناراحتی در قفسه سینه: گروهی از افراد که این شرایط را تجربه می‌کنند معمولاً از احساس فشردگی، سفتی یا ناراحتی در قفسه سینه خود شکایت دارند.
• تحریک گلو: وقتی بیمار دچار مشکلات گوارشی و سوزش قلب ناشی از برگشت اسید می‌شود، ممکن است تحریک گلو را به صورت گلودرد یا سرفه مداوم تجربه کند.
• مشکل در بلع: در برخی موارد ممکن است برگشت اسید باعث بروز دیسفاژی، مشکل یا درد در هنگام بلع شود که این مسئله با سوزش معده همراه است.
• تنفس سریع: در چنین شرایطی فرد در کنار سوزشی که در قفسه سینه خود حس می‌کند، معمولا تندتر از حد معمول نفس می‌کشد.
• نفس کم عمق: با وجود آنکه فرد در حین سوزش قلب تمام تلاش خود را به کار می‌بندد تا عمیق‌تر نفس بکشد، احتمالاً تنفس سطحی یا ناکافی است.            
• سفتی در قفسه سینه: تجربه احساس سفتی یا فشردگی در قفسه سینه احتمالاً به عنوان تنگی نفس تلقی می‌شود.
• خس خس سینه: سوزش قلب در پی مشکلات تنفسی ممکن است با صدای خس خس حین تنفس همراه باشد.
• سرفه: وقتی فرد دچار مشکل تنفسی یا رفلاکس اسید باشد دچار سرفه مداوم شده که در پی فعالیت بدنی یا دراز کشیدن تشدید می‌شود.
• سبکی سر یا سرگیجه: احساس سبکی سر یا سرگیجه در برخی از فراد خصوصاً با بروز تنگی نفس مسئله‌ای جدی است.

آروغ زدن بیش از حد: در صورت ابتلا به سوزش قلب یا تنگی نفس آروغ زدن یا آروغ بیش از حد احتمالاً در واکنش به تلاش بدن برای کاهش تجمع گاز امری طبیعی به نظر برسد.

اگر علائم مداوم یا شدید را تجربه می‌کنید، خصوصاً در صورت همراهی درد قفسه سینه با علائم نگران کننده دیگر برای ارزیابی کامل و تشخیص مناسب لازم است در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

1. ازوفاژیت:   
   قرارگیری مداوم در معرض اسید معده می‌تواند نقش بسزایی در التهاب و تحریک مری داشته باشد.
2. جراحات:
    از پیامدهای رفلاکس مداوم معده می‌توان به تشکیل بافت اسکار در مری اشاره کرد که احتمالاً باعث تنگی و مشکل در بلع می‌شود.
3. مری بارت:
   رفلاکس طولانی مدت اسید احتمالاً با ایجاد تغییر گسترده در پوشش مری، ریسک سرطان مری را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
4. مشکلات تنفسی حاد:
   سوزش قلب با تنگی نفس اگر به موقع درمان نشود می‌تواند بیماری‌های مزمن تنفسی را تشدید کرده و منجر به تنگی نفس مداوم و افزایش خطر عفونت شود.
5. اختلال در خواب:
   در صورتی که فردی به‌طور مکرر و مداوم سوزش سر دل و تنگی نفس را در طول خواب تجربه کند، این مسئله می‌تواند اختلال در الگوی خواب وی ایجاد کرده و فرد را در طول روز دچار خستگی کند.
6. آسیب به دندان:
   زمانی که مینای دندان به شکل مداوم در پی رفلاکس در معرض اسید معده باشد دچار فرسایش شده و دندان از بین می‌رود.
7. تاثیر منفی بر کیفیت زندگی:
   داشتن مداوم علائم سوزش قلب یا تنگی نفس به طور قابل توجهی می‌تواند امور روزانه، کار و رفاه کلی فرد را مختل کند.
   برای جلوگیری از عوارض این شرایط، رسیدگی سریع به علائم و پرهیز از هر نوع خوددرمانی بسیار مهم است.

ضرورت مراجعه به پزشک برای سوزش قلب

مراجعه به پزشک برای سوزش سر دل بسیار مهم است، به خصوص اگر این علائم پایدار باشند یا تشدید شوند. در ادامه قصد داریم به شرایطی اشاره می‌کنیم که لازم است در خصوص آن‌ها در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید:

• وقوع مکرر سوزش قلب

در صورتی‌که سوزش سر دل و تنگی نفس برای بیمار به یک وضعیت عادی یا عود کننده بدیل شود، لازم است از پزشک مشاوره بگیرید.

• علائم شدید:

در صورتی‌که شدت سوزش سر دل یا تنگی نفس شدید باشد یا در صورتی که هر دوی این علائم را به‌طور همزمان و با ناراحتی قابل توجه حس کنید لازم است حتما به پزشک مراجعه نمایید.

• شروع تازه علائم:

در صورتی‌که پیش از این هیچ وقت سوزش قلب را تجربه نکرده باشید و کاملاً ناگهانی این علائم را حس کرده‌اید، احتمالاً لازم است برای ارزیابی وضعیت خودتان با یک متخصص مجرب مشورت کنید.

• علائم وابسته بهم:

چنانچه همراه با سوزش سر دل و تنگی نفس علائم نگران کننده دیگری مثل درد در قفسه سینه، سبکی سر و غش یا تعریق را تجربه می‌کنید، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید، چرا که این علائم ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری جدی‌تر باشد که مستلزم رسیدگی فوری است.

• تداوم علائم با وجود تغییرات سبک زندگی:

در صورتی‌که تصحیح شیوه زندگی فرد مثل تغییر در رژیم غذایی و تغییر وضعیت بدن نتواند علائم را کم کند، شاید لازم باشد فرد به پزشک متخصص مراجعه نماید. هرچند این مسئله زمانی باید انجام شود که داروهای بدون نسخه نتیجه برای بهبودی فرد در پی نداشته باشد.

• شرایط سلامتی موجود:

مبتلایان به بیماری قلبی، بیماری‌های تنفسی یا مشکلات گوارشی باید مراقب بروز علائم جدید یا تشدید علائم سوزش قلب پیشین خود باشند و به سرعت با یک متخصص باتجربه و ماهر مشورت کنند.

• بارداری:

در صورتی‌که فردی در دوران بارداری با علائمی چون سوزش سر دل و تنگی نفس مواجه شود باید این علائم را با پزشک متخصص خود در میان بگذارید، چرا که این علائم می‌تواند در دوران بارداری شایع باشد اما باید مدیریت شود.

در صورتی‌که هریک از این علائم نگران‌کننده از جمله ضربان نامنظم قلب، درد کوبنده که از کتف تا بازو و حتی گردن و فک بیمار ادامه دارد، رنگ پریدگی و غش و ضعف، عرق سرد، سرگیجه، هوشیار نبودن ناگهانی و خستگی زیاد بدون دلیل را تجربه کردید در اسرع وقت باید به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

ریسک فاکتورهای مرتبط با علت تنگی نفس و سوزش قلب

در این بخش قصد داریم به ریسک فاکتورهایی که می‌توانند موجب تشدید نفس تنگی و سوزش قلب شوند، اشاره کنیم:

1. چاقی:
   داشتن وزن اضافی با تحمیل فشار بیشتر روی معده می‌تواند مستقیماً روی افزایش رفلاکس اسید نقش داشته باشد.
2. بارداری:
   تغییرات هورمونی ناشی از بارداری و فشار حجم روی شکم در این دوران می‌تواند یکی از ریسک فاکتورهای سوزش قلب یا تنگی نفس باشد.
3. فتق هیاتال (بیرون زدن معده از قفسه سینه):
   در صورت بروز این مسئله بخشی از معده با فشار وارد کردن به دیافراگم بیمار می‌تواند خطر سوزش سر دل و نفس تنگی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
4. عادات غذایی نامناسب:
   علاقه وافر به مصرف غذاهای اسیدی، تند یا چرب، کافئین و شکلات در تشدید رفلاکس اسید نقش بسیاری دارد.
5. استعمال دخانیات و تمایل به مصرف سیگار:
   مصرف تنباکو یا دخانیات عامل اصلی در تضعیف اسفنکتر تحتانی مری است و طی این وضعیت میزان برگشت اسید معده به مری افزایش می‌یابد.
6. مشکلات تنفسی:
   بیماری‌هایی مثل آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریه جزو ریسک فاکتورهای خطر سوزش قلب محسوب می‌شوند.
7. بیماری قلبی:
   ابتلای بیمار به برخی از بیماری‌های قلبی احتمالاً شانس بروز سوزش سر دل و تنگی نفس را در او افزایش می‌دهد.
8. استرس و اضطراب:
    تجربه استرس و اضطراب نیز در تشدید علائم سوختن جناغ سینه و تنگ نفسی بی‌تاثیر نیست.

روش‌های متنوعی برای تشخیص علل تنگی نفس و سوزش قلب وجود دارد که در ادامه سعی کردیم به مهم‌ترین موارد در این خصوص بپردازیم:

1. بررسی سوابق پزشکی و معاینات بالینی بیمار:
   پزشک متخصص در مورد علائم، سابقه پزشکی و نحوه  سبک زندگی فرد سوالاتی می‌پرسد تا نسبت به وضعیت بیمار دید کلی پیدا کند، همزمان ممکن است برای ارزیابی‌های تخصصی‌تر معاینه بالینی را نیز تجویز نماید.
2. انواع تست کمک تشخیصی:
   آندوسکوپی اندام‌های فوقانی شکم: پزشکان در این روش تشخیصی با کمک یک لوله منعطف با سری دوربین به ارزیابی چشمی مری، معده و قسمت فوقانی روده کوچک می‌پردازند.
3. سنجش و ارزیابی Ph  مری: در این روش کمک تشخیصی پزشک سعی می‌کند درصد و تعداد دفعات اسیدی شدن مری را برای هر دوره‌ رفلاکس اسید اندازه‌گیری کند تا بتواند بدین ترتیب عامل گوارشی را تشخیص دهد.
4. اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن: به کمک این روش پزشک با بررسی دقیق قفسه سینه بیمار هر نوع ناهنجاری ساختاری یا علائم بیماری‌های تنفسی را شناسایی می‌کند.
5. الکتروکاردیوگرام: به کمک این تست تشخیصی پزشک کل فعالیت الکتریکی قلب را روی یک نوار ثبت می‌کند سپس با کمک اطلاعات جمع آوری شده به ارزیابی سلامت قلب می‌پردازد.

تست‌های تشخیصی آزمایشگاهی:

 در برخی موارد لازم پزشک در کنار روش‌های تشخیصی دیگر اقدام به گرفتن آزمایش خون نماید تا به کمک آن و رد برخی شرایط به ارزیابی سلامت کلی فرد بپردازد.

روش‌های درمان سوزش قلب

اتخاذ یک برنامه درمانی مناسب برای این شرایط تاحد زیادی به علت زمینه‌ای که از طریق فرآیند تشخیصی شناسایی شده بستگی دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین روش‌های درمانی برای این معضل می‌پردازیم:

1. اصلاح یا تغییر در شیوه زندگی:
   ایجاد تغییرات کوچک در تغذیه بیمار: لازم است برای کمک به بهبود وضعیت بیمار غذاهای محرک را از رژیم وی حذف کرده و به وی توصیه کنیم وعده‌های غذایی خود را به وعده‌های کوچکتر تقسیم کرده و از دراز کشیدن بعد از غذا جدا اجتناب ورزند.
2. بالا بردن سر تخت: یکی دیگر از روش‌های موثر در جلوگیری از رفلاکس در خواب بالاتر نگه داشتن سر نسبت به حالت عادی است برای این کار می‌‌توان از بالشت دوم استفاده کرد یا سر تخت را به اندازه چند سانتی‌متر بالاتر آورد تا علائم سوزش قلب کاهش یابد.
3. داروها:
   آنتی اسیدها: گاهی لازم است برای خنثی‌سازی اسید معده از آنتی اسیدهای بدون نسخه استفاده کنیم تا موقتاً جلوی رفلاکس اسید را بگیریم.
4. بلوکرهایH2 : این داروها نوعی داروی کاهنده تولید اسید هستند که با کنترل خود می‌توانند به مدیریت سوزش سر دل بیماران کمک کنند.
5. مهارکننده‌های پمپ پروتون: این نوع از داروها نیز بیشترین تاثیرشان روی مهار تولید اسید معده است و با کنترل تولید اسید از تشدید رفلاکس اسید جلوگیری می‌کنند و علائم سوزش قلب و نفس تنگی را کاهش می‌دهند.
6. گشاد کننده‌های برونش یا داروهای برونکودیلاتور: در صورتی‌که بیماری‌های تنفسی عامل تنگی نفس بیمار باشد، ممکن است برای کمک به باز شدن مجاری تنفسی برونکودیلاتورها تجویز شوند.
7. مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای جدی:
8. بیماری رفلاکس اسید: برای چنین وضعیتی احتمالاً تغییر سبک زندگی و مصرف داروها و در موارد شدیدتر، مداخلات جراحی ممکن است مناسب باشد.
9. بیماری‌های تنفسی: درمان بیماری‌های تنفسی خاص متفاوت است و معمولا شامل استفاده از داروهای استنشاقی، استروئیدها یا سایر داروها است.
10. مشکلات قلبی: درمان سوزش قلب و نفس تنگی ناشی از مشکلات قلبی بسته به شرایط خاص قلبی هر بیمار شامل مصرف داروها، تغییر شیوه زندگی یا مداخلات جراحی است.
11. رفتار درمانی:
12. مدیریت استرس: در صورتی‌که اضطراب یا استرس اصلی‌ترین عامل بروز این علائم باشد، استفاده از تکنیک‌هایی مانند تمرینات آرامش بخش یا مشاوره مفید هستند.
13. مدیریت وزن:
    افراد دارای اضافه وزن یا چاق بهترین راهکار درمانی خود را برای کاهش علائم تپش قلب و نفس تنگی را کاهش وزن می‌دانند.
14. استمرار در نظارت و پیگیری:
15. پیگیری منظم پزشک و نظارت بر پیشرفت علائم سوزش قلب و نفس تنگی، در کنار ارائه برنامه‌های درمانی و رسیدگی به هر گونه نگرانی در حال ظهور از سوی تیم درمانی مسئله‌ای ضروری است.
16. درمان خانگی:
    اگرچه روش‌های درمان خانگی می‌توانند در کنترل علائم نقش بسزایی داشته باشند اما به هیچ وجه نباید اولویت درمانی باشند یا به شکل خودسرانه مورد استفاده قرار گیرد. حتما در مورد این روش‌ها و احتمال یا عدم احتمال تداخل آن‌ها با داروها یا اقدامات درمانی دیگر با متخصص خود مشورت کنید. از هرگونه خوددرمانی یا ساده انگاری وضعیت خود به جد بپرهیزید.
    حتما در کنار روش‌های درمانی پزشکی که متخصص برای شما تجویز کرده از این اقدامات کمکی استفاده کنید تا بتوانید فوراً سلامت خود را بازیابید و علائم خود را کاهش دهید.

سخن پایانی

لازم است این مسئله را در نظر بگیرید که با توجه به گستردگی علل دخیل در بروز سوزش قلب و تنگی نفس هرگز نباید این وضعیت را دست کم گرفته یا نسبت به آن بی‌توجه باشید. در برخی موارد عوامل دخیل در بروز این علائم به‌قدری مهلک است که باید در اسرع وقت رسیدگی شود و هرگونه خوددرمانی می‌تواند به قیمت جان فرد تمام شود. بنابراین توصیه می‌کنیم در صورت لزوم در اسرع وقت به یک متخصص باتجربه و زبده قلب و عروق مراجعه کرده و وضعیت خود را شرح دهید. سپس در صورت رد احتمال علل قلبی به دنبال سایر درمان‌ها باشید.